در ماه جولای، زمانی که دونالد ترامپ، رییس جمهور ایالت متحده مشغول صحبت با نخست وزیر لهستان بود، دقایقی را به پاسخ دادن به پرسش‌های خبرنگاران اختصاص داد. سخنان او مثل همیشه، موضوعات مختلفی را پوشش می‌دادند – از اشتغال‌زایی گرفته تا آن گروه از اعضای کنگره آمریکا که همیشه مورد حمله‌اش قرار می‌گیرند و تحریم‌هایی که قرار است علیه ترکیه اعمال شود. بعد یک خبرنگار از او درباره قرارداد نه‌چندان شفاف پنتاگون که JEDI نام دارد پرسید و اینکه آیا او می‌خواهد مداخله‌ای در این قرارداد داشته باشد یا خیر.
ترامپ در پاسخ پرسید: «کدامشان؟ آمازون؟»
این خبرنگار داشت به قراردادی اشاره می‌کرد که فاصله چندانی با نهایی شدن ندارد و با هدف تامین سرویس‌های پردازش ابری برای وزارت دفاع ایالات متحده تدارک دیده شده. قرارداد ارزشی معادل ۱۰ میلیارد دلار دارد و آمازون هم برای مدت‌های طولانی، در تلاش برای تصاحبش بوده است. اما به این قرارداد نقدهای زیادی وارد شد و نقدها عمدتاً از سوی رقبایی بود که می‌گفتند پروسه به مزایده گذاشتن آن، به شکلی یک‌جانبه و به نفع غول خرده‌فروشی انجام شد.
«این قراردادی بسیار بزرگ است.» ترامپ ادامه داد: «یکی از بزرگ‌ترین قراردادهای مرتبط با پردازش ابری و مرتبط با خیلی چیزهای دیگر. و ما با شِکوه‌های واقعاً بزرگی از طرف دیگر کمپانی‌ها مواجه شده‌ایم. از طرف کمپانیهای بزرگ. برخی از بزرگ‌ترین کمپانیهای جهان در حال شکایت کردن از این موضوع هستند.»
او در صحبت‌هایش ادامه داد که مایکروسافت، اوراکل و آی‌بی‌ام برخی از این شرکت‌های ناراضی‌اند.«بنابراین ما موضوع را بررسی می‌کنیم. نگاهی خیلی دقیق به آن خواهیم انداخت».
مدت کوتاهی بعد از این صحبت، پنتاگون در یک بیانیه گفت: «قرارداد فعلاً به حالت تعلیق درآمده تا پروسه مزایده مورد یک بازنگری اساسی قرار بگیرد.»
بسیاری معتقدند که ترامپ با این حرکت، یکبار دیگر تنه‌ای به دشمن دیرینه خود، جف بزوس، مدیرعامل آمازون و صاحب نشریه واشنگتن پست زده است. از زمان حضور در کاخ سفید، ترامپ به صورت مداوم در توییتر به بزوس پریده است – او را به خاطر پوشش‌های خبری منفی مقصر تلقی کرده، رویکردهای آمازون در قبال مالیات را مورد انتقاد قرار داده و حتی لب به سخن درباره تاثیر آمازون بر سرویس‌های پستی ایالات متحده گشوده است.
تا همین چند ماه پیش اکثر آمریکایی‌ها چیزی درباره JEDI نشنیده بودند و به تبع آن، اهمیت کمتری هم برایشان داشت. در قیاس با تلاش‌هایی که برای ساخت هواگردهای جنگنده غول‌آسا یا موشک‌های فراصوت می‌شود -در واقع پروژه‌های رایج‌تر نظامی که گاهی سرتیتر خبرگزاری‌ها را مال خود می‌کنند- برنامه زیرساخت دفاع سازمانی کاملا خسته‌کننده به نظر می‌رسید. هیجان‌انگیزترین نکات درباره این پروژه، دیتاسنترها، سیستم‌های مبتنی بر آی‌تی و اپلیکیشن‌های مبتنی بر وب بودند.
آمازون حالا در شرف تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین پیمانکاران آمریکایی در زمینه دفاع است
احتمالاً این موضوع که آمازون یکی از طرفین قرارداد است، به اندازه تکنولوژی‌هایی که قرار است تامین کند کاملاً عادی باشد. بهرحال با برجسته‌ترین تامین‌کننده پردازش ابری مواجه هستیم و سرویس‌های وب آمازون (Amazon Web Services) در سال ۲۰۱۸ درآمدی بیش از ۲۵ میلیارد دلار روانه جیب این غول بازرگانی الکترونیک کرد.
اما زخم زبان ترامپ صرفاً درباره یک مجادله میان کمپانیهای تکنولوژی بر سر قراردادی بزرگ نبود. موضوع بیشتر درباره جلب توجه‌ها به ماهیت در حال تغییر آمازون و نقش آن در امنیت ملی و سیاست بود. کمپانی مورد اشاره طی یک دهه اخیر با دقت هرچه تمام‌تر، راهش را به سمت قلب واشنگتن باز کرد و حالا در شرف تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین پیمانکاران آمریکایی در زمینه دفاع است.
بازگشت جدای
هتل شراتون در شهر پنتاگونِ ویرجینیا -و در مجاورت وزارت دفاع- احساسی شبیه به جهانی کاملاً متفاوت با سیلیکون‌ولی و فرهنگ استارتاپی سریع‌السیر آن دارد. در ماه مارس سال ۲۰۱۸، تالار رقص این هتلِ بروتالیست با ظرفیت ۱۰۰۰ صندلی، پر شده بود از شرکت‌هایی که در مزایده JEDI شرکت داشتند. درحالی که شرکت‌کنندگان روی صندلی‌هایی ناراحت و شبیه به دوران لویی شانزدهم نشسته بودند، گروهی از مقامات پنتاگون با لباس‌هایی رسمی، درباره استراتژی‌های مختلف صحبت می‌کردند.
برای شرکت‌کنندگانی که به روند معمول مزایده‌ها عادت دارند، چنین منظره‌ای آنقدرها غیرعادی نبود – تا اینکه کریس لینچ روی استیج رفت. لینچ که یکی از نشریه‌های وابسته به وزارت دفاع آمریکا او را «گوروی دیجیتالی و هودی‌پوش پنتاگون» توصیف کرده، عینک قرمز رنگ خود را بالای چشم قرار داده بود و تی‌شرتی مرتبط با جنگ‌های ستاره‌ای به تن داشت که عبارت «Cloud City» روی آن به چشم می‌خورد.
او سه سال قبل به عضویت پنتاگون درآمده بود تا بوروکراسی ناکارآمد نظامی آن را سر و سامان ببخشد. به عنوان کارآفرینی که قبلاً در سیاتل و در زمینه‌های مهندسی و مارکتینگ فعالیت کرده بود، او خیلی زود با پیمانکاران فدرالی که تردیدهای خودشان را نسبت به برنامه‌های پنتاگون داشتند، دچار خصومت شد. برخی سبک پوشش او را ریشخندی به جامعه پیمانکاران پیشین و خوش‌پوش تلقی می‌کنند.
«برای [این سبک پوشش] جایی وجود دارد و پنتاگون آن‌جا نیست.» جان ویلر، مدیر اجرایی IT Acquisition Advisory Council، یک اتحادیه فعال در حوزه تکنولوژی که بسیاری از کمپانیهای امیدوار به شرکت در مزایده JEDI عضو آن هستند، ادامه می‌دهد: «متاسفم، پوشیدن هودی و تمام آن وسایل مسخره [درست است]؟ او در حال پوشیدن یونیفرمی خاص است تا خود را گیک نشان دهد، اما واقعاً او گیک نیست.»
حتی آن افرادی که مورد توهین قرار نگرفته بودند معتقدند که لینچ به شکلی کاملاً واضح نشان داد به چه سمت و سیاقی تمایل دارد – و تمایلش به سمت پیمانکاران فدرال سنتی نیست.
«رویکرد پنتاگون در نهایت به از بین رفتن بهینه‌سازی‌های احتمالی از منظر صرفه‌جویی در مخارج منجر خواهد شد»
«چه می‌شود اگر ما از تمام این راهکارهای فوق‌العاده‌ای که توسط افرادی که هیچ ارتباطی به دولت فدرال ندارند ساخته و پرداخته شده‌اند استفاده کنیم؟» لینچ در بخشی از سخنرانی‌اش در تالار رقصی که جایی برای سوزن انداختن در آن نبود ادامه داد: «چه می‌شود اگر ما این توانایی‌ها را در راستای یک ماموریت دفاع ملی به کار بگیریم؟ چه می‌شود اگر از مارکت‌پلیس‌هایی که صنایع ابری تجاری را توسعه داده‌اند بهره بگیریم؟ JEDI در این مورد است».
پنتاگون بدون هیچ تردید تصمیم داشته که با این قرارداد، دست به حرکاتی غیرمتعارف بزند. تمام حقوق قرارداد به تنها یک پیمان‌کار داده می‌شود؛ آن هم در پروسه‌ای بسیار سریع‌السیر که طرف قرارداد ظرف تنها یک ماه مشخص می‌شود. بسیاری از ناظرین عقیده دارند که این قرارداد اساساً برای آمازون دست‌چین شده بوده است.
ویلر می‌گوید این قرارداد «نواقصی بزرگ» دارد و رویکرد پنتاگون در نهایت به از بین رفتن بهینه‌سازی‌های احتمالی از نظر صرفه‌جویی در مخارج منجر خواهد شد. به جای استخدام چندین شرکت برای رقابت بر سر پایین نگه داشتن هزینه‌ها، تنها یک زیرساخت ابری از سوی تنها یک شرکت تامین می‌شود.
به گفته او، این رویکرد برای سیا جواب نداد – این آژانس اوایل امسال اعلام کرد با چندین تامین‌کننده وارد همکاری می‌شود- و برای وزارت دفاع هم جواب نمی‌دهد. و او اضافه می‌کند که این قرارداد به معنای مهاجرت تمام اپلیکیشن‌ها به فضای ابری خواهد بود؛ که لزوماً حرکتی درست نیست. «برخی چیزها به فضای ابری تعلق ندارند». ویلر ادامه می‌دهد: «برخی چیزها برای استفاده از این فضا طراحی نشده‌اند».
در ماه آگوست سال ۲۰۱۸ میلادی، اوراکل شکایتی را پیش دفتر پاسخگویی دولت برد و این بحث را مطرح کرد که قرارداد با در ذهن داشتن «یک سرویس ابری خاص طراحی شده است». (IBM هم مدت کوتاهی بعد از آن به این پرونده پیوست). در همان ماه، نشریه Defence One اعلام کرد که RosettiStarr، یکی از شرکت‌های تحقیقاتی واشنگتن به پرونده‌ای دست یافته که توسط سالی دانلی، یکی از مقامات ارشد پنتاگون و از مشاوران شخص ثالث پیشین آمازون در اختیار گزارشگران قرار می‌گرفته تا در نوشته‌های خود، هواداری کمپانی آمازون را کنند. RosettiStarr در این بین از اعلام هویت کسی که برای این تحقیقات مبالغی را از او دریافت کرده سر باز می‌زند.
نمایش ادامه پیدا کرد. در ماه دسامبر سال ۲۰۱۸، اوراکل که نتوانسته بود به جمع آخرین مزایده‌کنندگان راه یابد، مستندات تازه‌ای تدارک دید که جنجالی جالب توجه را رقم زدند. اوراکل مدعی شد دیپ اوبهی، کسی که قبلاً همراه لینچ در دفتر سرویس‌های دفاعی دیجیتال پنتاگون مشغول به کار بود، طی همان زمانی که در پروسه‌های JEDI مشارکت داشته با کارمندان آمازون هم مذاکره کرده است.
علاوه بر این، سوالاتی هم درباره یک قرار ملاقات در سال ۲۰۱۷ به وجود آمد. در آن سال، جیمز متیس، وزیر دفاع وقت ایالات متحده به کرانه غربی این کشور و سیلیکون ولی رفت و سری هم به مقر آمازون در سیاتل زد. متیس در راه مقر آمازون، خودش را یکی از «تحسین‌کنندگان کاری که آن‌ها انجام می‌دهند» معرفی کرد و بعداً تصاویری از او هنگام پیاده‌روی شانه به شانه با بزوس منتشر شد.
یک قاضی فدرال حکم کرده که آمازون هیچ تاثیری بر روند تصمیم‌گیری درباره قرارداد نگذاشته است
اما تمجید متیس از ابداعات تازه، همواره هم با ژرف‌بینی همراه نبوده است: تا سال ۲۰۱۷، او در هیئت رییسه ترانوس فعالیت می‌کرد؛ شرکتی فعال در زمینه تست خون که بعداً معلوم شد راهکارهایی کلاه‌بردارانه و دغل‌بازانه به کار می‌بسته است.
آمازون و پنتاگون تمام اتهامات رفتار غیرمنصفانه را رد کرده‌اند و در ماه جولای هم حمایت یک قاضی فدرال را به‌دست آوردند که حکم کرد آمازون هیچ تاثیری بر روند تصمیم‌گیری درباره قرارداد نگذاشته است. البته که این قضایا مربوط به زمانی بود که ترامپ هنوز وارد ماجرا نشده بود.
یکی از سخنگویان سرویس‌های وب آمازون به خبرنگاران می‌گوید: «از روز نخست، ما با اتکا بر گستردگی و عمق سرویس‌هایمان و امنیت و عملکرد عملیاتی آن‌ها، برای تصاحب JEDI وارد رقابت شدیم». نتیجه بازنگری در قرارداد JEDI هرچه که باشد، مشخصاً اتکای پنتاگون بر سیلیکون ولی در حال افزایش است.
یکی از دلایل این موضوع شاید به اولویت‌های وزارت دفاع ایالات متحده بازگردد. در دورانی نه‌چندان دور، وزارت دفاع وارد حوزه علوم کامپیوتری شد – بسیاری از تکنولوژی‌هایی که پردازش ابری را امکان‌پذیر کردند، از جمله خود اینترنت، ریشه در تحقیقاتی دارند که نیروهای نظامی اسپانسرشان شده بودند.
نتیجه بازنگری در قرارداد هرچه که باشد، مشخصاً اتکای پنتاگون بر سیلیکون ولی در حال افزایش است
امروز اما پولی که شرکت‌های بزرگ تکنولوژی با خود به حوزه فناوری اطلاعات می‌آورند، به مراتب عظیم‌تر از هزینه‌های پنتاگون برای تحقیقات کامپیوتری است. آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی (یا DARPA) که Arpanet (پدر اینترنت) را خلق کرد، اوایل دهه ۱۹۶۰ مشغول به کار شد و هنوز هم در زمینه علوم کامپیوتری فعال است. اما وقتی نوبت به پردازش کامپیوتری می‌رسد، دارپا ورژن خودش از این تکنولوژی را نمی‌سازد.
جاناتان اسمیت، یکی از مدیر برنامه‌های دارپا می‌گوید که فعالیت‌های این آژانس در زمینه فضای ابری، هم‌اکنون روی توسعه پروتوتایپ‌های متن‌باز و امن که می‌توانند مورد استفاده هرکسی قرار گیرند متمرکز شده؛ هرکسی در دولت، هرکسی در حوزه آکادمیک و هرکسی در کمپانیهای حوزه بازرگانی مانند آمازون.
تست دیدگاه